Cad iad bhur dtuairimi faoi seo? An bhfuil bariuil agaibhse faoi ce acu canuint is laidre? Hmmmh . . . , b'fheidir nach e sin an focail i gceart -- ce acu ceann a gcloistear nios minice, an dtuigeann sibh, in Eirinn no pe ait sa dhomhain? An bhfuil daoine ag eiri nios cleachtaithe lena canuint go leir mar gheall ar TG-4 agus Radio na Gaeltachta, agus an gaeltacht domhanda so-ghluaiste? An labhraionn a lan daoine 'an chaideann' no an bhfuil se mar esperanto an Gaeilge? An mbionn daoine in ann na cainiuint go leir a thuigsint? An mbionn daoine ro-chomortasach faoi thaobh da gcaniuint fein o am go ham?

Bhuel, dar liomsa, labhraímse mar a thaitníonn uaim, tá blas Athá Cliath agam, agus mar sin, is fearr liom fuaimnithe áirithe ná fuaimnithe eile. Ní déarfainn gur le haon chanúint amháin mé, tá meascán eadarthu agam, mo chuid Gaeilge féin!

Maidir le daoine a bhfuil canúint eile acu a thuiscint, ní fadhb í domsa a gcuid Gaeilge a thuiscint, ach a mblas! Is ionann é agus éisteacht le cláranna teilifíse Meiriceánacha! 'Sí an teanga chéanna, ach labhartha beagán difriúil!

Mhuise, ní thuigim do cheist! Ní féidir a rá go mbeadh canúint áirithe níos "fearr" ná canúint eile, ní féidir in aon chor! Tá am caite agam i ngach aon Ghaeltacht mhór agus tá teanga álainn ag na cainteoirí iontu. Tá difríochtaí ann, dar ndóigh, ach is difríochtaí canúna iad gan aon cheangail do "níos fearr" a bheith.

Is fearr liom féin canúint Chorca Dhuibhne ó chuireas am deas ann go minic agus tá cairde agam sa Ghaeltacht san ach ní déarfainn riamh go bhfuil a gcanúint níos fearr ná, m.sh., teanga Chonamara.

Slán go fóill,
Jonas

'Sé Gaeilge labhartha go líofa an chanúint is fearr. 'Sé Gaeilge Chonamara an chanúint is láidre, déarfainn. Céard a cheapann sibhse? Ach, ar nós Jonas, ceapaim go bhuil An Ghaolainn -- go háirithe na canúinteacha Chorca Dhuibhne, Mhuscraí is Oileain Chléire -- níos suimiúla ná na canúinteacha eile.

Tomás

Fuair mé an slioct seo as Literary History of Ireland le Dubhglas de hÍde:

Foisigh Peter Lombard, Ardeaspag Ard Mhacha De Hibernia Commentarius i Leuven i 1632, agus ar leathanach a seacht feicfidh tú:


...Et dialecti quidem variatio ita se habere passim aestimatur, ut cum sint quator Hiberniae provinciae Momonia Ultonia Lagenia Conactia, penes Conactes sit et potestas rectae pronunciationis et phraseos vera proprietas, penes Momonienses potestas sine proprietate, penes Ultones proprietas sine potestate, penes Lagenos nec potestas pronunciationis nec phraseos proprietas.


Tá ceart gan blas ag an Ultach, tá blas gan ceart ag an Muimhneach, níl blas ná ceart ag an Laighneach, tá blas agus ceart ag an gConnachtach

Agus n'fheadar arbh Connachtach an té a scríobh?

B'fhéidir, cá bhfios? Pé scéal é, caithfidh go bhfuil sé fíor mar tá sé scriobtha i Laidin!!

Seafóid. Siad Gaoluinn na Mumhan agus Gaeilge Thír Chonaill na canúintí teanga is milse agus is ceolmhaire ar fad. Éistigí le fuaimeanna na n-abhann is na n-aigéan agus samhlaigí na sléibhte ársa ansin i gCiarraí agus i dTír Chonaill. Ansan tuigfidh sibh áilleacht agus ceol na bhfocal i nGaoluinn na Mumhan agus i nGaeilge Thír Chonaill. Tá Gaeilge Chonnacht chomh gruama, scéirdiúil leis an dtír-dhreach féin.( Caithim a admháil gur Muimhneach mé.)

Deir daoine áirithe gurb í canúint Chúige Uladh an chanúint is fearr.

Deir daoine áirithe gurb í canúint Chúige Mumhan an chanúint is fearr.

Dear daoine áirithe gurb í canúint Chúige Chonnacht an chanúínt is fearr.

Mar sin, labhraimid d'aon ghuth! 'Sé Gaeilge labhartha go líofa an chanúint is fearr, tar éis an tsaoil.

Is cuma liom cén chanúint a labhraíonn tú, tuigfidh mé fós thú ;-)!

Is fíor duit é sin, a Fhir, ach dar liom tá binneas le cloisteáil sa Ghaoluinn nach bhfuil ann sa canúint eile.

Mo cheol thú, a Chaitríona.

Mar a dúirt mé cheana, creidim go bhfuil an chanúint (i.e., an Ghaeltacht)Chonamara an ceann is láidre. Agus 'sí an chanúint go bhfuil eolas mhaith agamsa, chomh maith. Áfach, mar a dúirt mé freisin cheana, ceapaim go bhfuil an Ghaoluinn an chanúint is suimiúla agus (gun to my head) déarfainn an ceann is milse chomh maith. Go maire é!
Ach, tá áilleact i gcluasa an éisteora, a chairde. Ceapaim, i ndáiríre, go mbrathann sé ar an gcainteoir. Agus, caithfidh mé a rá, in aon chanúint, tá Gaeilge an seanchainteora dhúchaise níos milse, ceolmhaire agus líofa ná an chuid ag na daoine faoin caoga. Ar chuala sibh agallamh riabh le duine éigin ar nós -- mar shampla -- an t-amhránai Tommy Jimmy (as Conamara)? An-cheolmhar (ar nós maidhmeanna ar an bhfarraige) agus an-mhilis. Mar sin, ní aontaím le Caitríona ar chor ar bith agus a thuairim faoin Ghaeilge labhartha Chonamara.

Tomás

Nach mbeadh sé nios fearr "a tuarim" a scríobh (faoin Ghaeilge labhartha Chonamara) in áit "a thuairim" ?

Bheadh, ós rud é go bhfuil Caitríona baineann!

...sin a n-insítear dúinn

Tá an ceart agat, a Chriostóir, a chara. GRMA.

Agus... Gabh mo leithscéal, a Chaitríona. Rinne mé "typo." Ní raibh mé ag caitheamh drochmheasaithe ar do bhanúlacht.

Tomás

a Thomáis, a Thomáis... ceapaim gurbh fhearr dá mbeadh sé fágtha agat mar "typo" gan dul isteach in ábhar a bánulachta!

Bhíos idir mhagadh is dáiríre. Is suaiteoir mé ó h-am go h-am ach tá ard-mheas agam ar cheol na bhfocal i nGaeilge. Bhaineas an-taitneamh as na teachtaireachtaí uilig. Go raibh míle maith agaibh.
Caitríona

Maith a chloisteáil!

Canúint Chois Fhairrge an chanúint is fearr liom féin.

Sí canúint Laighean an chanúint is fearr liomsa -- mo chanúintse!

Maith an fear, a fhir na mbrog

Táimse le Jonas, Corca Dhuibhne. Cé go bfhuil sé an chosúil le canúintí eile na Mumhan, agus táid ar fad go deas. Ar ndóigh, is féidir labhairt beo le múinteoir ó Mhuscraí ar www.gaeltalk.net. Is fearr leis sin an sean chanúint ó Mhuscraí.