Thug triúr againn cuairt ar Chois Fhairrge an tseachtain seo caite. Muid uilig líofa. Choinníomar cluas le héisteacht orainn. Chualamar neart Gaeilge ón dream meánaosta ach níor chualamar ach Béarla á labhairt ag óga lena chéile go dtí gur chuala siad muide ag gaeilgeoireacht. Ansin las a súile agus labhair siad Gaeilge go líofa linn. Caithfidh go bhfuil iarracht á dhéanamh agus gur maith leo lucht airgid ag teacht ag caitheamh.

Bhí díomá orainn go raibh an dá óstán ar an gCeathrú Rua dúnta.

Ceist agam oraibh, a Dhaltaí, ar thug aon duine eile agaibh cuairt ar an nGaeltacht le déanaí? Cén scéal agaibh?

Measaim go bhfuil ort triail a bhaint as do chuid Gaelainn d'fhonn is go mbeifea i mbun comhra gaeilge. Sin an meid at ag taisteal.

Aontaím leat. Is léir go bhfuil an teanga ar eolas go maith ag an aos óg thart ar an Spidéal ach is ábhar bróin agus imní dhom gurb é an Béarla a roghnaíonn siad mar theanga chaidrimh eatarthu féin. Tá siad dhá-theangach ach is é an Béarla atá in uachtar. Má leanann siad conair Ghaeltachtaí eile gheobhaidh an Ghaeilge bás ar fad ina measc nuair a bheidh an tseanghlúin imithe.

Dá bhféadfaí gluaiseacht réabhlóide a chur ar bun ina measc ... In aghaidh an status quo ... Go léireoidis a mbród as a dteanga ...

Ba choir gaelainn a bheith inar dteanga priobhaideach agus an bhearla inar dteanga idirnaisiunta.

Nílim cinnte gur ceart di bheith ró-phríobháideach. Chiallódh sé sin nár cheart do dhaltaí ná múinteoirí í a labhairt taobh amuigh den seomra ranga; agus nár cheart do mhuintir na Gaeltachta í a labhairt sa siopa ná in oifigí an Stáit; gan trácht ar chruinnithe poiblí a reachtáil trí Ghaeilge in áit ar bith sa tír..

Ba cheart di bheith mar atá an Ollainnís, an tSualainnís, nó an Liotuáinis srl ina dtíortha féin.

Caithfidh beotheanga ar bith a bheith luaite le ceantar tíreolaíoch éigin ar dhromchla an domhain mhóir agus pobal a labhróidh í a bheith lonnaithe sa dúiche sin. Caithfear an Ghaeltacht a chaomhnu, a neartú, agus a leathnú. Caithfidh an Ghaeilge a bheith ina teanga phoiblí in Éirinn agus ina príomhtheanga phobail sa Ghaeltacht.

Bhí mé i gCarna agus labhair mé Gaeilge amháin ach bhí aithne agam ar a lán daoine sa gceantair sin agus bhí a fhios acu go bhfuil Gaeilge líofa agam. Bhí mé sa Spidéal cúpla uair i rith an tsamhraidh agus is fíor gur Béarla a labhranns ann ag a bhformhór go háirid aon daoine faoi bhun fiche nó mar sin. Ach téigh go dtí an Builín Blasta sa gceardlann le haghaidh greim bia am éicint mar tá na mná chomh cairdiúil (agus dathúil) agus Gaeilge den scoth ag gach ball foirne. Tá fáilte roimh an Ghaeilge istigh Tigh Hughes chomh maith.

Chaitheamar cupán caife sa Bhuilín Blasta agus is fíor dhuit. Ní bhhfaighfeá bialann ní b'fhearr le Gaeilge, le cairdiúlacht ná le scéimh in áit ar bith. Mar an gcéanna i mBialann an Bhoth Loiscthe agus sa Chrúiscín Lán. Beirt Ghaeilgeoir as Árainn a chas ceol sa Tobar agus cé gur chan siad i mBéarla (tut tut) tá Gaeilge bhreá líofa acu araon. Admhaím go bhfuaireamar neart Gaeilge ar an Spidéal an uair seo. Ach muide a spreag í .....

Eatarthu féin ... ?