Is cosúil go bhfuil duine ar bheagán Gaeilge ainmnithe ag Enda Kenny mar urlabhraí Gaeltachta agus go bhfuil an páirtí polaitiúill úd buanseasmhach ina naimhdeas sean-bhunaithe do stádas na Gaeilge sa chóras oideachais.

Cad atá uathu? Go mbeadh an taobh ó dheas den tír ar aon dul leis an taobh ó thuaidh maidir le Gaeilge sna scoileanna? Ar aon dul le hAlbain? Cén céatadán de scoileanna na Sé Chondae a mhúineann an teanga? Cén céatadán de na páistí a dhéanann staidéar uirthi ag na leibhéil éagsúla?

Cén rogha atá ag lucht na Gaidhlige in Albain nuair nach bhfuil múinteoirí ar fáil ná scoileanna a d'fhostódh iad dá mbeadh?

Cad é an gáire agus an straois a bheidh ar phobail eile an AE má fheiceann siad an Stát s'againne ag cúlú ónár dteanga féin tar éis dúinn stádas a bhaint amach di sa Bhruiséil?

Cad is fiú bheith ag caint ar "Gaeilge roghnach" nuair nach mbeidh rogha ar bith ann tar éis cúpla bliain cheal múinteoirí Gaeilge ná scoileanna a mhúinfeadh an teanga. Roghnófar an tslí is éasca i dtosach ach ní bheifear in ann an dochar a leigheas nuair a bheidh an córas atá anois ann -- dá laige é -- caite i dtraipisí. B'fhearr dóibh treisiú ar mhodhanna múinte agus ar acraí teagaisc do mhúinteoirí ná ligean don méid atá bainte amach go nuige seo imeacht le sruth.

Ar ndóigh chuaigh an dream sin ar thaobh na nGall is an Ghalldachais riamh anall ón lá a bunaíodh iad agus níor ghéill siad ariamh d'éilimh na nGael.

Tá súil agam nach dtabharfar tacaíocht dóibh laistigh nó lasmuigh den Dáil.

Bíonn siad ag tarraingt na gcos i gcónaí maidir le cúrsaí Gaeilge ach cuireann siad cló an Ghaelachais orthu féin nuair is gá, ag maíomh go bhfuil Gaeilge ag an Tadhg an Dá Thaobh seo is siúd acu sa Dáil. Glan-fhímínteacht. Ar son na teanga a fhad is nach n-úsáidtear í. An cuimhin le héinne Richard Burke TD? An laoch a lagaigh an Ghaeilge san Ardteist agus sa Státseirbhís daichead bliain ó sin. Bhí Gaeilge an-tomhaiste aigesean.

Bímíd macánta: An bhfuil torthaí sásúla ann as teagasc na Gaeilge, cé go bhfuil sé éigeantach go dtí an Ardteist?
Níl, go deo! Is náire é nach bhfuil mórán Gaeilge ag an gcuid is mó na n-Éireannach tar éis blianta den Ghaeilge éigeanta ar scoil! Dar liomsa, is ag cur amú an-chuid airgid ar son teagaisc na Gaeilge chuig an tine atáthar faoi láthair agus muid ag smaoineamh ar na torthaí thar a bheith bocht as.
Gan dabht, is gá an Ghaeilge a choimeád mar ábhar éigeanteach ar bhunscoil. Agus is gá go mbeidh gach dhalta is mian leis nó léi in ann Gaeilge den scoth a fháil ar mheánscoil. Cad is gá ná teagasc éifeachtach chun go mbeidh neart Gaeilge ag gach Éireannach.

Alex

Ní aontaím leat in aon chor. Bíonn daoine ag súil go dtiocfaidh daltaí scoile amach ag spalpadh Gaeilge i measc Béarlóirí rud nach dtarlóidh go deo. Bíonn togha na Gaeilge ag daoine óga ar fhágáil na scoile dóibh ach ní thugtar seans dóibh í a úsáid. Tá lucht an Bhéarla i réim in gach aon áit agus leis an dá-theangachas mar dhóigh dhe ní iarrtar ar dhaoine óga Gaeilge a labhairt.

Abair dá gcuirfí €10,000 ar fáil chun laghdú 25% s chur ar fáil do lucht labhartha na Gaeilge dá labhróidís Gaeilge le linn a gcuid siopadóireachta. Bheadh ina rí-rá le Gaeilge timpeall ar na scipéid.

Cén fáth nach bhfuil córas éigin taobh amuigh den scoil tar éis na hArdteiste a thabharfadh seans do dhaoine óga a gcuid Gaeilge a chleachtadh sa saol réalaíoch? Cineál "seirbhís don náisiún" ar feadh bliana....

Ní ag caint ar shaighdiúireacht agus cogadh atáim ach leithéidí na gKibbutzim san Iosrael áit a bhféadfadh daoine óga dul ag obair ar feadh tamaill agus cónaí le chéile in éineacht le daoine a bheadh díograiseach faoin teanga agus a labhródh leo í.

Cineál "coláiste samhraidh Gaeltachta" do dhaoine fásta ach bunaithe ar an obair, obair láimhe agus obair intleachtúil, déantúsaíocht agus seirbhísí. D'íocfadh na daoine óga as an am a chaithfeadh siad san áit seo trí chuidiú leis an obair a bheadh le déanamh.

Ní cabhair ar bith é a bheith ag caint ar bheartais atá anois ann a scor gan tograí eile seacht n-uaire níos fearr ná iad a chur ina n-ionad.

Ar ndóigh tá fadhbanna eile ann: leis an scrúdúchán agus an fhreagracht a éilítear sa lá atá anois ann maidir le hairgead na gcáin-íocóirí a chaitheamh dá gcuirfí ceist cá bhfuil airgead na Gaeilge á chaitheamh an bhfaighfí corr-scéitheadh isteach i bpócaí nach mbaineann leis an teanga in aon chor?

Bíonn togha na Gaeilge ag daoine óga ar fhágáil na scoile dóibh ach go háirid ón nGaelscolaíocht ach ní ghlacaim nach thugtar seans dóibh í a úsáid.

Nuair a fhágann dalta an scoil tar éis an Ardtest tá rogha ag an duine fásta an Ghaeilge a úsáid chuile lá sa mbaile nó san obair nó le chairde sa caifé nó ciorcal comhrá/cumann dramaíochta a bhunú srl. Aon duine nach bhfuil an t-ádh dearg acu a bheith ina cónaí sa Ghaeltacht níl an tarna rogha acu ach gréasán a chrúthú.

Mar gheall ar sin is smaoineamh iontach amach is amach atá ag Taidhgín - léithéidí na gKibbutzim agus iad a bheith ar fáil i ngach contae ag déanamh feirmeoireacht órgánach nó garraíadóireacht nó cheird eile. De ghnáth tá sé níos éasca an nósmhaireacht teangan a athrú i measc daoine óga ná i measc daoine fásta.

Smaoineamh atá agam ná suíomh idirlín do dhaoine ar mhian leo tigh a roinnt le Gaeilgeoirí eile sna cathracha ar nós Chicago, Bostún, Baile Átha Cliath, Corcaigh srl Cad a cheapann sibh faoi sin?

Ar fheabhas.

Agus liosta a dhéanamh de dhaoine le Gaeilge ar fud na hÉireann -- mar muide -- atá sásta teacht amach chuig caifé áitiúil agus Gaeilge a labhairt (go deas mall soiléir) le cuairteoirí ó thíortha i gcéin a déarfadh linn go rabhadar ar cuairt sa cheantar agus gur bhreá leo cupán tae nó caife a ól i lár an lae / um thráthnóna srl agus a gcuid Gaeilge a chleachtadh le cainteoirí maithe.

Beidh na tábhairneoirí ar dearg-bhuile faoi seo ach níor ghá dúinn deochanna meisciúla a ól le Gaeilge a labhairt. Ba leor meisce na Gaeilge beo a bheith orainn.

D'fhéadfaimis athnuachan a dhéanamh ar Theach Airneáin nó Teach Cuartaíochta mar nós chun fáilte a chur roimh chuairteoirí le Gaeilge.

Deirtear fós sa Bhéarla "He came céilí-ing" = Is ionann é sin agus "tháinig sé le dreas comhrá a bheith aige". Bhíodh "an Bhothántaíocht" mar chaitheamh aimsire ag muintir an Bhlascaoid Mhóir. Tá na hionaid oidhreachta ag cuid de na Gaeltachtaí. Cá bhfios ach go bhféadfaí Club-Áras Gael a bhunú ar ball i mbailte áirithe dá gcuirfí tús le rud mar seo. Chaithfí an droch-íomhá a sheachaint áfach: an meisceoir ina chodladh ag an mbear i lár an lae. Tae, Coffee, agus áit ghlan chompordach do pháistí súgradh agus éisteacht le Gaeilge. Bímis ag smaoineamh.

B'fhurasta comhluadar deas Gaelach a bhailiú le chéile sa bhaile ina bhfuilimse i mo chónaí ach fógra uair a chloig a thabhairt. Tá go leor de na Gaeilgeoirí ar pinsean agus iad ina mbaintreacha nó ina n-aonar. Bheadh áthas orthu leithscéal a bheith acu dul amach agus bualadh le Gaeilgeoirí eile nó foghlaimeoirí.

Dá dtarlódh nach raibh an té a bhí luaite leis an scéim seo ar fáil d'fhéadfadh sé/sí uimhir duine eile ar an liosta áitiúil a thabhairt


Dá dtabharfaí fógra lá nó dhó dúinn seans go bhféadfaí cuireadh chun tí a fháil ó Ghaeilgeoir áitiúil agus cá bhfios nach gcloisfeá stéibh d'amhrán nó a leithéid as Gaeilge.

Déarfainn go mbeadh daoine mar muide in gach baile in Éirinn: daoine ar pinsean (nó dí-fhostaithe !) a bheadh ar fáil láithreach bonn baill ach glao gutháin a fháil.

Nár bhreá linn Gaeilge a labhairt le cairde nua!